اشخاصى از ميان مى روند، ملت ها جابجا مى شوند، اما در نشيب و فراز ملت ها و رفت و آمد دولت ها، تاريخ همچنان بر سر جاى خود ايستاده است و با كمال مراقبت بر نيك و بد اشخاص و رفت و آمد ملت ها نظارت مى كند، و حساب اين را با آن و قيافه آن را با اين اشتباه نمى كند و گناه كسى را به گردن كسى ديگر نمى گذارد.
((تلك امه قد خلت لها ماكسبت و لكم ماكسبتم و لا تسئلون، عماكانوا يعلمون)) تاريخ، عمل ها را براى حساب دنيا مى نويسد و فرشتگان خدا براى حساب آخرت، و كسى كه از حساب خدا هم نترسد بايد از حساب تاريخ بترسد و بداند كه اين نامه عمل كوچك و بزرگى را فروگذار نمى كند و همه را به حساب اشخاص و امت ها مى گذارد.
(منبع: بررسى تاريخ عاشورا، دكتر محمدابراهيم آيتى،به كوشش مهدى انصارى)